Konu Anlatımı Açık Sularda Güç Mücadelesi

AÇIK SULARDA GÜÇ MÜCADELESİ​

XVII-XVIII. YÜZYILLARDA OSMANLI DEVLETİ’NDE TİCARET
• Coğrafi keşiflerin etkisiyle Akdeniz limanları yerine Atlas Okyanusundaki limanların önem kazanması Osmanlıyı olumsuz etkiledi
• İlk olarak Fransaya verdiği kapitülasyonları XVIII. yüzyılda başka devletlere de tanımak zorunda kaldı
• Uluslararası bir ticaret filosu olmaması nedeniyle gelişen sömürgeci devletler ile rekabet edemedi
• Baharat ve İpek yolundan yeterli geliri elde edememeye başladı
• Ticaret sahası dış denizler oldu, iç denizler önemini kaybetti
• Akdeniz ticareti 1869’da Süveyş Kanalı’nın açıldığı tarihe kadar bir durgunluk dönemi geçirdi.



İSPANYA VE PORTEKİZ’İN DENİZCİLİK FAALİYETLERİ
• İlk sömürgeci devletler olarak ortaya çıktılar
• İspanya Portekizle birleşerek güçlendi ancak sömürge imparatorlukları uzun ömürlü olmadı
• Otuz yıl savaşlarında yenilmesi rekabet gücünü azalttı
• İspanya İngiltere ile girdiği rekabeti kaybetti
• Birçok eski İspanyol ve Portekiz sömürgesi güçlenen Hollanda ve İngiltere’nin eline geçti.

B) FRANSA SİYASETİ VE SÖMÜRGECİLİĞİ
• İlk sömürgeleri Güney ve Kuzey Amerika’da Karayip Denizi ve adaları oldu.
• Bu bölgeden elde ettiği zengin şeker kamışı ticareti ile zenginleşti
• Ancak bölgeyi sonra İngiltere’ye kaptırdı
• İngiltere ile birlikte zamanla sömürge dünyasının en büyük isimleri hâline geldi
• İlk defa Afrika Kıtası’na yönelen ülke oldu. Senegal ile başlayan Afrika sömürgeciliğinde en büyük gelir kaynağını köle ticareti teşkil etti
• Avrupa dışındaki sömürgelerinin pek çoğunu, rakibi ve takipçisi olan İngiltere’ye terk etti (1763).

C) İNGİLTERE’NİN DENİZAŞIRI GÜÇ HÂLİNE GELMESİ
• İngiltere, başta Amerika Kıtası olmak üzere yeni keşfedilen bölgelere kendi halkını yerleştirdi.
• Kıta Avrupası’nda takip ettiği denge politikasında başarılı oldu ve Avrupa’nın hakemi durumuna yükseldi
• Mali yönden Avrupa devletlerinin finans kaynağı durumuna geldi
• İngiltere, 1580’de Levant Company’i (Livınt Kampani-Doğu Akdeniz Ticaret Şirketi) kurdu.
• Bu süreçte en önemli rakibi Hollanda oldu
• İngiltere, Rus deniz gücünü Baltık bölgesindeki İsveç hâkimiyetine karşı bir denge olarak düşündüğü için Rus gemilerine limanlarını açtı, personel takviyesi yaptı, eğitim ve lojistik destek sağladı.
• İngiltere’ye bu dönemde “üzerinde güneş batmayan imparatorluk” unvanı verilmiştir.



D) HOLLANDA’NIN SÖMÜRGE İMPARATORLUĞUNA DÖNÜŞÜMÜ
• Westphalia Barışı (1648) ile İspanya, Hollanda’nın bağımsızlığını resmen tanıdı
• Birleşik Doğu Hindistan Şirketi ile Seylan (Sri Lanka), Cava, Sumatra ve Güney Afrika’da, Batı Hindistan Şirketi aracılığı ile de Brezilya’da topraklar elde etti.
• Avrupa teknelerinin yarısına hâkim olarak dünya deniz taşımacılığının büyük kısmını ele geçirip
bütün Avrupa’nın ticaret aracıları hâline geldi.
• 1795’ten 1815’e kadar Fransız istilâsına maruz kalan Hollanda teknelerinin çoğunu kaybetti, kolonilerini ise İngiltere’ye kaptırdı.
• Şirketlerini feshetti



E) RUSYA’NIN AÇIK DENİZLERE AÇILMASI
• Sıcak denizlere çıkışı olmayan bir ülke konumunda olan Rusya’da deniz ticareti gelişmemişti
• Rusya, karşısında menfaatleri gereğince Osmanlı Devleti’ni destekleyen İngiltere ve Fransa’yı buldu.
• Özellikle Kırım, Rusya için çok önemliydi çünkü Kırım; Karadeniz’e, İstanbul’a, Boğazlar’a ve Akdeniz’e açılmanın kapısı konumundaydı.
• Rus Çar’ı I. Petro Balkanlar’daki Slavları kendine bağlamak için burada (Panslavizm) politikası uyguladı. Panslavizm ile ulaşmak istediği bir diğer stratejik planı da Balkanlar üzerinden Ege ve Akdeniz’e açılmaktı.
• 1770’de İngilizlerden aldığı destekle Avrupa’nın çevresinden dolaşıp Sakız Adası’nın karşısındaki Çeşme’de Türk donanmasını yaktı.
• 1774’te Karadeniz üzerinde hâkimiyet kurup 1783’te de Kırım’ı resmen topraklarına kattı. Osmanlı Devleti 1792 Yaş Antlaşması ile Kırım’ın Rusya’ya ait olduğunu kabul etti.



PANSLAVİZM(SLAVBİRLİĞİ): Rusyanın Balkanlarda Osmanlı ve Avusturya topraklarındaki Slavlar üzerinde uyguladığı, bütün Slav ırklarını tek bayrak altında toplama politikasıdır. Altında yatan sebep sıcak denizlere balkanlar üzerinden inebilmektir.



F) YENİ ÇAĞ’DA İTALYA
• İtalya, Coğrafi Keşifler sonrası uluslararası ticaretin Akdeniz’den çok okyanuslara taşınmasıyla XVII. yüzyılda uzun bir durgunluk dönemine girdi.
• Salgın hastalıklar, fakirlik ve eşkiyalık arttı
• Önce İspanya’nın sonra Avusturyanın istilasına uğradı
• 1870 yılına kadar siyasi birliğini kuramadı
• Sömürgecilikte geç kaldı



KÖLE TİCARETİ : Köle, bütünüyle başka bir insanın malı olan, herhangi bir eşya gibi alınıp satılabilen kişiye denilirdi. Köle ticaretinde ön plana çıkan ülkeler: İspanya, Portekiz, Fransa, İngiltere, İskoçya, Almanya, Danimarka ve Hollanda. Zaman içinde denizcilikte güçlenen İngiltere köle ticaretinde lider konumuna geldi. Danimarka köle ticaretini kanuni olarak ilk yasaklayan ülkedir (1792).