Türkistan

Türkistan

Asya kıtasında, Türklerin yurdu manâsına gelen büyük bir ülke.



Tabiî coğrafyası, etnoğrafik ve tarihî manâsıyla Türkistan’ın hudutları şöyledir: Güneyden Gürgan Nehri, Horasan Dağları, Kopet Dağı, Kuhî Baba, Mezdûran, Tapcak ve Ak Dağları, Hindukuş Sırtları, Mustag-Kuenker Sıradağları; doğudan, Doğu Türkistan’ın doğu hudutları, Sucav civarında 98°50’ kuzey paraleli, 40°50’ doğu meridyeni noktası; kuzeyden Cungarya ve Kazakistan’ın kuzey hudutlarını meydana getiren İrtiş Havzası ve Aral-İrtiş su ayırımı hattının kuzey yamaçları; batıdan Kuzey Ural Dağı, Yayık Nehri, İdil’in denize döküldüğü yer olan Bökey Orda ve Hazar Deniziyle çevrilidir. Yüzölçümü altı milyon kilometrekare civârındadır.

Türkistan; Batı Türkistan, Doğu Türkistan, Afgan yahut Güney Türkistan ve İran Türkistan’ı olmak üzere dört bölüm hâlinde incelenir. Batı Türkistan, Türkmenistan, Özbekistan, Tâcikistan, Kırgızistan, Kazakistan; Doğu Türkistan Çin Halk Cumhûriyeti; Güney Türkistan, Afganistan; İran Türkistan’ı da İran hudutları içindedir. Güneydeki Afgan Türkistan’ı; Afganistan’ın kuzeyinde bend-i Türkistan ve Hindukuş dağ sırası önünde Seyhun Vadisine ve Batı Türkistan Çukureli’ne doğru uzanan alçak sahadır. Afgan Türkistan’ının en büyük şehri Mezar-ı Şerif'tir. İran Türkistan’ı; İran’ın Estarâbâd ve Deregiz vilâyetlerini içine alır.

Türkistan, Türklerin yurdu manâsınadır. Tarihî geçmişi çok uzundur. Binlerce yıldan beri Türklerin yurdu olup, topraklarında pek çok devlet kuruldu. Üzerinde çok büyük hâdiseler olup, tesiri hâlâ mevcuttur. Türkistan’ın tarihi eskiden Türk devletleri, Çinliler, Moğollar, 19. yüzyıldan itibaren de Ruslar, Çinliler, Afganlılar, İranlılarla alâkalıdır. Türkistan’a hakim Türk devletleri kuran Hunlar, Tabgaçlar, Göktürkler, Uygurlar, Karahanlılar, Gazneliler, Selçuklular, Harezmşahlar olup, 13. yüzyılın başında da Moğolların işgaline geçti. Moğollardan sonra da çeşitli hanlıkların idaresinde kaldı. Batı Türkistan 1867 yılında Rusya’nın işgalindeyken, 1991 yılında Özbekistan ve Türkmenistan’ın öz toprakları oldu. Doğu Türkistan, Çin’in işgalinde, Güney Türkistan ise Afganistan’ın hakimiyetinde bulunmaktadır. İran Türkistan’ı, İran’dadır.
 

Bu konuyu görüntüleyen kullanıcılar

Geri
Üst Alt