Konu Özeti Konu Anlatımı Mondros Mütarekesi (30 Ekim 1918)

  • Konbuyu başlatan Talebe
  • Başlangıç tarihi
  • Cevaplar 0
  • Görüntüleme 1K
1.4. MONDROS MÜTAREKESİ (30 EKİM 1918)

1. 4. 1. Mondros Mütarekesi’nin Maddeleri ve Uygulanması


- Savaşın sonlarına doğru Osmanlı Devleti’nde V. Mehmet Reşad’ın vefat etmesiyle VI. Mehmet Vahdettin tahta çıktı.

- Sadrazam Talat Paşa istifa etti.

- Osmanlı Devleti’ni savaşa sokan İttihat ve Terakki yönetimden çekildi.

- Ahmet İzzet Paşa başkanlığında yeni hükümet kuruldu ve bu hükümet Wilson İlkeleri doğrultusunda imzalanacak bir ateşkes istedi.

- İstanbul Hükümeti tarafından Bahriye Nazırı Rauf Bey başkanlığında görevlendirilen heyet, Limni Adası’nın Mondros Limanı’na gitti.

- İtilaf Devletleri’ni temsil eden Amiral Calthorope (Kalthorp) ile -İngilizlerin Agememnon adlı zırhlı savaş gemisinde 27 Ekim 1918’de ateşkes görüşmeleri başladı.

- Yapılan görüşmeler sonucunda 25 madde hâlinde düzenlenen Mondros Mütarekesi imzalandı (30 Ekim 1918).



Mondros Mütarekesi’nin bazı maddeleri şunlardır:


1. Boğazlar İtilaf Devletleri’ne açılacak, Karadeniz’e girişler serbest olacak, Karadeniz ve Çanakkale’deki istihkâmlar İtilaf Devletleri tarafından işgal edilecek.

2. Osmanlı orduları terhis edilecek; ordunun taşıt, araç gereç, silah ve cephanesine İtilaf Devletleri tarafından el konulacak.

3. Osmanlı Devleti’nin elindeki tüm savaş esirleri ile esir ya da tutuklu bulunan bütün Ermeniler serbest bırakılacak fakat İtilaf Devletleri’nin elindeki Türk savaş esirleri geri verilmeyecek.

4. İtilaf Devletleri güvenliklerini tehdit eden bir durum karşısında, herhangi bir stratejik noktayı işgal hakkına sahip olacak (Madde 7).

5. Vilayet-i Sitte denilen altı doğu ilinde (Erzurum, Van, Bitlis, Sivas, Harput, Diyarbakır) herhangi bir karışıklık çıkarsa İtilaf Devletleri buraları işgal hakkına sahip olacak (Madde 24).

6. Toros Tünelleri, İtilaf Devletleri tarafından işgal edilecek.

7. Tüm liman ve tersaneler İtilaf Devletleri’nin kontrolünde olacak.

8. Hükümet haberleşmesi dışındaki telsiz, telgraf ve kablolar (iletişim hatları) İtilaf Devletleri’nin denetimi altında olacak.

9. İran içlerinde ve Kafkasya’da bulunan Osmanlı kuvvetleri, I. Dünya Savaşı’ndan önceki sınırlara çekilecek.

10. Kömür, akaryakıt ve benzer kaynaklarda, ülkenin ihtiyaçları karşılandıktan sonra, İtilaf Devletleri’ne satın alma kolaylığı sağlanacak.

11. Suriye, Irak, Hicaz, Yemen, Asir, Trablusgarp ve Bingazi’de Osmanlı kuvvetleri ve subayları en yakın İtilaf Devletleri komutanlığına teslim olacak.

Uyarı: Mondros Mütarekesi’nin 7 ve 24. maddeleri, İtilaf Devletleri’nin Osmanlı topraklarında istedikleri yerleri işgal etmelerine zemin hazırlamıştır.

- Mondros Mütarekesi’nin imzalanmasından hemen sonra İngiltere, Musul’a girerek ateşkese rağmen -Osmanlı topraklarındaki ilk işgalini gerçekleştirdi (3 Kasım 1918).

- Fransa da Adana ve çevresini işgal etti.

- Yunanistan ve İtalya da kendilerine vadedilen yerleri ele geçirmek için işgal hareketlerine başladılar.

- 13 Kasım 1918’de İtilaf donanması İstanbul’a gelerek Dolmabahçe Sarayı önlerinde demir attı.

- Osmanlı Devleti’nin başkenti de fiilen işgal edilmiş oldu.



1.4.2. Mondros Mütarekesi’ne Yönelik Tepkiler İstanbul Hükûmeti’nin Tepkisi:

- Mondros Mütarekesi dört yıldır devam eden savaşı bitirdiği ve beklenen barışı getirdiği düşüncesiyle, İstanbul Hükümeti tarafından olumlu karşılandı.

- Mondros’tan sonra hükümette yaşanan iç karışıklıklar nedeniyle Ahmet İzzet Paşa Hükümeti istifa etti.

- Tevfik Paşa yeni hükümeti kurdu.

- Padişah anayasanın kendisine verdiği yetkiyi kullanarak Mebusan Meclisini dağıttı.

- İşgalcilerin baskıları karşısında Tevfik Paşa Hükümeti de padişaha istifasını sundu ve yerine İngilizleri destekleyen politikalar izleyen Damat Ferit Paşa Hükûmeti kuruldu.

Mustafa Kemal’in Tepkisi:

- Mondros Mütarekesi imzalandığında, Alman General Liman Von Sanders’in (Liman Fon Sanders) yerine Yıldırım Orduları Grup Komutanlığı’na tayin edilen Mustafa Kemal, antlaşmanın çok ağır şartlar içerdiği ve bağımsızlıkla bağdaşmayan bir antlaşma olduğu konusunda İstanbul Hükûmeti’ni uyarmaya çalıştı.

- Mustafa Kemal, Harbiye Bakanlığı emrine alınarak İstanbul’a çağrıldı.

- 13 Kasım 1918’de Mustafa Kemal, İstanbul’a geldiğinde Dolmabahçe Sarayı önlerinde demirli olan işgal donanmasını görünce: “Geldikleri gibi giderler.” sözleriyle tepkisini gösterdi.

Halkın tepkisi:

- Halkın büyük bir çoğunluğu, başlayan işgallerle beraber İstanbul Hükûmeti’nin tepkisiz kalması nedeniyle kendiliğinden örgütlenmeye başladı.

- Halk, işgal güçleri karşısında bulundukları bölgeleri korumak için direniş cemiyetleri kurdu, miting ve protestolarla işgallerin haksızlığını tüm dünyaya duyurmaya çalıştı.

- Daha sonra Kuvay-ı Millîye’yi oluşturan halk işgalci güçlere karşı silahlı mücadeleye geçerek yaşadıkları toprakları korumaya çalıştı.



1. 4. 3. Yeni Bir Dünya Hayali

- 1917 yılında İtilaf Devletleri’nin yanında savaşa katılan ABD’nin başkanı Woodrow Wilson (Vudruv Vilsın), her iki tarafın da çıkarlarını gözettiği iddiasıyla 14 maddelik bir bildiri duyurdu.

Wilson İlkeleri’nin bazı maddeleri şunlardır:

1. Barış antlaşmalarında ve diplomaside açıklık olacak.

2. Ekonomik sınırlandırılmalar kaldırılacak.

3. Ülkelerin silahsızlanmalarını sağlayacak karşılıklı güvenceler verilecek.

4. Galip devletler mağlup devletlerden toprak ya da savaş tazminatı almayacak.

5. Devletlerarası barışı sağlamak amacıyla Cemiyet-i Akvam (Milletler Cemiyeti) kurulacak.

6. Osmanlı Devleti’nin Türklerin çoğunlukta olduğu bölgelerinde Osmanlı egemenliği sağlanacak, Türklerin çoğunlukta olmadığı bölgelerde ise buradaki milletlerin kendi kendini yönetme hakkı olacak. Boğazlar bütün milletlerin gemilerine açık olacak ve bu durum milletlerarası kontrol altında olacak (12. Madde).



1. 4. 4. Barışa Son Veren Barış


- 18 Ocak 1919’da Paris Barış Konferansı toplandı.

- Konferansın toplanma amacı, savaşı kaybeden devletlerle yapılacak olan barışın esaslarını görüşmekti.

- Konferansa otuz iki devlet katıldı.

- ABD, İngiltere, Fransa, Japonya ve İtalya konferansta etkili olan devletlerdi.

- Konferansa bizzat katılan ABD Başkanı Wilson’un temel amacı, Cemiyet-i Akvamın (Milletler Cemiyeti) kurulmasını sağlamaktı.

I. Dünya Savaşı’nı Bitiren Antlaşmalar

Almanya ile imzalanan Versailles (Versay) Antlaşması’na göre
:

1. Almanya, Fransa ve Belçika’dan daha önceden aldığı bütün toprakları geri verecek.

2. Almanya’nın bütün sömürgeleri İngiltere, Fransa ve Japonya arasında paylaşılacak.

3. Almanya’da zorunlu askerlik kaldırılacak, Alman ordusu 100 bin kişiye indirilecek. Deniz kuvvetleri sınırlandırılacak. Denizaltı ve savaş uçağı yapması yasaklanacak.

4. Almanya savaş tazminatı (tamirat borcu adı altında) ödeyecek.

Avusturya ile imzalanan Saint Germain (Sen Jermen) Antlaşması’na göre:

1. Avusturya-Macaristan İmparatorluğu parçalandı. Macaristan, Çekoslovakya ve Yugoslavya bağımsız oldu.

2. Milletler Cemiyetinin izni olmadan Almanya ile birleşmeyecek.

3. Avusturya’da zorunlu askerlik kaldırılacak ve Avusturya ordusu 30 bin kişiyle sınırlandırılacak.

4. Avusturya savaş tazminatı ödeyecek.



Bulgaristan ile imzalanan Neuilly (Nöyyi) Antlaşması’na göre:

1. Güney Dobruca Romanya’ya; Gümülcine ve Dedeağaç Yunanistan’a, Tsaribrod ve Srurmitsa Yugoslavya’ya bırakılacak.

2. Bulgaristan’da zorunlu askerlik kaldırılacak. Ordusu 25 bin kişi ile oluşturması yasaklanacak.

3. Bulgaristan savaş tazminatı ödeyecek.



Macaristan ile imzalanan Triannon (Tiriyanon) Antlaşması’na göre:

1. Presburg bölgesi Çekoslovakya’ya; Bosna Hersek Yugoslavya’ya;Avusturya’ya bırakılacak.

2. Macaristan’da zorunlu askerlik kaldırılacak, ordusu 35 bin kişi ile oluşturması yasaklanacak.

3. Macaristan savaş tazminatı ödeyecek.



Antlaşmalarla yenilen İttifak Devletleri’ne dayatılan ağır şartlar bu devletlerin kamuoyunda derin bir hoşnutsuzluk oluşturdu. Oluşan hoşnutsuzluk savaşın getirdiği ekonomik yıkımla birleşince Avrupa’da uzun süreli bir barışı sağlamayı imkânsız hâle getirdi.
 
BUNLAR DA İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR

Bu konuyu görüntüleyen kullanıcılar

Geri
Üst Alt