Konu Özeti Konu Anlatımı Mezopotamya Medeniyetleri

Talebe

Yönetici
Katılım
14 Şub 2021
Konular
540
Mesajlar
4,040
Tepkime puanı
10,674
Puanları
113
Meslek - Branş
Öğretmen - Tarih
Talebe Hakkında ek bir bilgi sağlanmamış.
Mezopotamya Medeniyetleri

Ekteki resimleri görmek için kayıt olmalısınız

- Ulaşım, mimarlık, madencilik, çömlekçilik, dokumacılık, çiftçilik ve kanal yapımında gelişmişlerdir.

- Mezopotamya medeniyetleri aritmetik işlemlerde çarpım tablosunu kullanmış ve dört işlem yapmıştır.

- Alan ölçümleri ve su kanalları açmak için geometriden yararlanmışlardır.

- Dairenin alanı ve silindirin hacmini bulmuş ve “pi” sayısı için 3,125 değerini belirlemişlerdir.

- Çemberi 360 dereceye bölmüşlerdir.

- Mezopotamya’da astronomi gelişmiş, Ay ve Güneş tutulmaları hesaplanmış ve takvim yapılmıştır.

Sümerler

- MÖ 3200’de çivi yazısını buldular.

- “Ziggurat” adı verilen tapınaklar inşa ettiler.

- Tapınaklarda gözlem yaparak gök biliminde bilimsel gözlem yöntemini keşfetmiş, bilgileri tablolaştırmış ve astronomi alanında ilerlemişlerdir.

- Ay ve Güneş tutulmalarını hesaplamış; Merkür, Venüs, Mars, Jüpiter, Satürn gibi gezegenleri tespit etmişlerdir.

- Takvimlerini ay yılı esasına göre hazırlayan Sümerler, bir yılın uzunluğunu sadece 4,5 dakikalık hata ile hesaplamışlardır.

- Sümer Kralı Urkagina, MÖ 2375’te tarihte bilinen ilk yazılı kanunları çıkarmıştır.

Babiller

- Mimaride gelişmiş, Babil Kulesi ve Babil’in Asma Bahçeleri gibi eserler inşa etmişlerdir.

- Kral Hammurabi tarafından Hammurabi Kanunları hazırlanmıştır.

Asurlular

- Kara kolonileri kurmuş ve yaptıkları ticaret yolları sayesinde Anadolu’yla güçlü bir ticaret bağı oluşturmuştur.

- Bu ticari faaliyetleriyle Asurlular, Sümerlerden öğrendikleri yazıyı Anadolu’ya getirmiş ve burada tarih çağlarının başlamasını sağlamışlardır.

- Asurlu tüccarlar, başta Kaniş (Kültepe) olmak üzere Anadolu’nun pek çok yerinde pazarlar kurmuştur.
 
MEZOPOTAMYA MEDENİYETİ

Dicle ile Fırat arasında kalan bölgeye "Mezopotamya" adı verilmiştir. Mezopatamya Aşağı ve Yukarı Mezopotamya diye iki kısma ayrılır.

Aşağı Mezopotamya tarıma, Yukarı Mezopotamya ise hayvancılığa elverişlidir.

Mezopotamya'nın;

– Göç yolları üzerinde bulunması

– Verimli topraklarının olması

– Elverişli iklime sahip olması

– Sulama olanaklarının bol olması

burada birçok uygarlığın kurulmasına neden olmuştur.

– Mezopotamya'da taş bulunmadığı için eserler kepiç veya tuğladan yapılmıştır

– Mezopotamya medeniyeti Mısır, Anadolu ve Yunan medeniyetlerinin temel kaynağı olmuştur.
 
MEZOPOTAMYA UYGARLIKLARI



SÜMERLER

Konuştukları dilin filolojik yapısı ile bıraktıkları eserler Sümerlerin Orta Asya kökenli olduğunu ortaya koymuştur.

Güney Mezopotamya'ya yerleşen Sümerler sulama kanalları ve barajlar yaparak yaşadıkları toprağı tarıma elverişli hale getirmişlerdir.

Tarihdeki ilk şehir devletlerini (siteleri) kurmuşlardır.

Sümer kralları rahip kral özelliğini göstermişlerdir.

Sümerler, Mezopotamya uygarlığının kurucusu olmuşlardır. Başlıca buluşları şunlardır; Yazı, tekerlek, 60 tabanlı sayı sistemi, çemberin 360° oluşu, tarihdeki ilk güneş ve ay takvimleri, yıldızların burçlara ayrılması. Tarihin ilk yazılı destanları olan Gılgamış ve Yaradılış destanlarını yazmışlar, damga ve silindir şeklindeki mühürleri ve çömlekçi çarkını icat etmişlerdir.

Urgakina, rahiplerin sömürüsüne karşı tarihin ilk ihtilalini gerçekleştirdi ve bunun sonrasında tarihin ilk yazılı kanunlarını yaptı. Bu kanunlarda özel mülkiyeti koruyucu hükümlere yer verdi.

Ziggurat adı verilen tapınaklar yaparak, bunları okul, depo ve rasathane olarak kullanmışlardır.

Ekonomik yaşam tarıma dayanmıştır. İhtiyaç duydukları madenleri almak içinde dış ticaret yönelmişlerdir.

Öldükten sonra yaşamın devamına inanmadıklarından mezarlara eşya koymamışlardır.

Bir süre Akadların egemenliğinde yaşadılar. Egemenliklerini yeniden kazandıkları bu dönemde de Elamların saldırısıyla karşılaştılar ve bağımsızlıklarını kaybettiler.


AKADLAR


Sami kökenli kavimlerdendir. Tarihin bilinen ilk düzenli ordusunu kurarak Mezopotamya'da üstünlük sağladılar.

Mezopotamya dışında toprak kazanarak tarihin ilk imparatorluğunu kurdular. Ancak bu imparatorluk kısa sürede dağıldı. Başlıca nedenleri, merkezi otoritenin tam olarak geliştirilememesi, iç isyanlar ve dış saldırılar.

İran üzerinden gelen kavimlerin saldırısıyla Akad devleti yıkıldı.

Akad dili Mezopotamya'nın yaygın bir kültür dili olmuştur.



BABİLLİLER


Sami kökenli kavimlerdendir.

En etkili oldukları dönem Hamurrabi dönemidir. Kral Hamurrabi iktidarını kurduğu orduya ve yaptığı yasalara dayandırmıştır. Böylece tarihin bilinen ilk monarşik idaresini kurdu.

Hamurrabi Mezopotamya'daki yasaları toplayarak konularına göre sistemli hale getirdi. Ayrıca yasalarında kısasa kısas özelliğine yer verdi.

Hamurrabi'den sonraki süreçte devlet zayıfladı. Hititler bu devlete son verdi.

Babilliler, Hititlerin yıkılmasından sonra Asur egemenliğine girdiler. Medlerle ittifak yaparak Asur devletini yıktılar. İkinci kez devlet kurdular. Mezopotamya'nın en son devleti olan II. Babilé Persler son vermiştir.



ASURLULAR


Mezopotamya'nın Asur şehrinde yaşamışlardır. İlk zamanlarda ticarete önem vermişlerdir. Bu süreçte Anadolu'da koloniler kurmuşlardır.

Kolonilerden en önemlisi Kayseri Kültepe'de kurulmuş olan Kaneş idi.

Not: Kaneş'te (Kültepe) yapılan araştırmalar sonucu Anadolu'daki ilk yazılı belgeler bulunmuştur. Bu durum Anadolu'ya yazıyı Asurluların getirdiğini göstermiştir.

Hititlerin yıkılmasından sonra Ön Asya'da güçlü bir devlet olarak ortaya çıkmışlardır. Doğu ve G.D.Anadoluyu, Suriye'yi, Filistin'i ve Mezopotamya'yı egemenliklerine almışlardır. Bu yerlerden ağır vergiler almışlardır.

Çok tanrılı bir dinsel yaşayışları vardır. Asur kralları tanrı kral olduklarını topluma kabul ettirmişlerdir.

Kültürel çalışmalara önem vermişlerdir. Mezopotamya'nın Ninova şehrinde tarihin bilinen ilk kütüphanesini kurdular.

Med–Babil ittifakı Asur devletine son vermiştir.


ELAMLAR


İran'ın güney batısı ile Mezopotamya'nın doğusunda kalan dağlık bölgede yaşamışlardır. Tarımsal topraklara sahip olmak için Sümer ülkesini istila etmişlerdir.

Elamların egemenliğine Asurlular son vermiştir.

 
MEZOPOTAMYA MEDENİYETLERİ

Tarihin en eski uygarlık merkezlerinden biri olan Mezopotamya, Dicle ile Fırat nehirleri çevresinde kalan bölgedir. İklimi, coğrafi şartları ve göç yolları üzerinde bulunması nedeniyle bir çok medeniyete beşiklik etmiştir.

Diyarbakır ile Bağdat arasında kalan bölgeye "Yukarı Mezopotamya", Bağdat-Basra arasında kalan bölgeye ise "Aşağı Mezopotamya" adı verilir. Bu adlandırma nehirlerin akış yönüne göre yapılmıştır.

Bölgede kurulan en önemli uygarlıklar Sümerler, Akadlar, Babiller, Asurlar ve Elamlılardır.

Mezopotamya'da yüksek bir medeniyet kurulmasına rağmen günümüze kadar önemli eserleri ulaşamamıştır. Bunun nedeni, bölgede taş bulunmadığı için evlerin ve tapınakların kerpiçten yapılmasıdır.



a. Sümerler:​

Son araştırmalara göre örf adet ve geleneklerine, kullandıkları dil yapısına ve aletlere bakılarak, Orta Asya'dan göç etmiş oldukları tahmin edilmektedir. Birbirinden bağımsız bir çok küçük şehir devletçiklerinden oluşan bir uygarlık kurdular. En önemli şehirleri Ur, Uruk, Kiş, Lagaş olan Sümer devletçiklerinin başında "Patesi" denen krallar bulunmaktaydı. Patesiler aynı zamanda rahiptiler.

Şehir devletleri arasında savaş eksik olmuyordu. Kuvvetli bir prens, yakınındaki diğer şehirlere de söz geçirerek bir krallık kuruyordu. Bazen de dıştan gelen bir tehlikeye karşı prensler birleşiyor ve içlerinden en kuvvetlisini kral seçiyorlardı.

Mezopotamya'daki ilk medeniyet olan Sümerler, aynı zamanda tarihte bilinen ilk yazıyı da kullanmışlardır. MÖ. 3000'lerde kullanılmaya başlanan yazı sayesinde kültür aktarımı daha kolaylaşmıştır.

Aşağı Mezopotamya'da bulunan Sümerlerin kralı Urgakina tarafından ilk yazılı kanunlar oluşturulmuştur (M.Ö. 2375). Bu kanunların cezalandırma yöntemi genel olarak "fidye" yani "bedel" sistemine dayalıydı.) Bataklıkları kurutarak tarım arazilerini oluşturmayı başarmışlardır.

Çok tanrılı dinlere inanan Sümerlerin kralları da rahip-kral olarak bilinirdi. En önemli tanrıları Enki, Enlil ve Anu'dur. öncelikle dini amaçlı yaptıkları "Ziggurat" denen tapınaklar aynı zamanda rasathane ve soğuk hava deposu olarak da kullanılmaktaydı. Zigguratlar kerpiçten yapıldıkları için günümüze kadar ulaşamamış ve genellikle coğrafi aşınmalar nedeniyle yok olmuşlardır.

Sümerlerde her erkek asker sayılmakla beraber, sistemli ve düzenli bir orduları olduğu söylenemez. Bu nedenle Mezopotamya'da ilk düzenli orduyu kuran Akatlar tarafından kolayca ortadan kaldırılmışlardır.

Bilimde de ilerlemiş olan Sümerler dört işlemi kullanmışlar, dairenin alanını hesaplamayı başarmışlardır. Edebiyat alanında günümüze kadar ulaşan en önemli eserleri Yaradılış, Tufan ve Gılga-mış destanlarıdır.

Akatlar tarafından yıkılan Sümerlerin kültürleri Mezopotamya'da daha sonra kurulan tüm uygarlıklar tarafından devam ettirilmiştir.

b. Akadlar:​

Arap yarımadasından gelen Sami kökenli Akatlar Orta Mezopotamya'ya yerleşip Sümerleri yıktılar.

Paralı ve devamlı orduları sayesinde kısa sürede Mezapotamya'nın tamamına hakim oldular. En geniş dönemlerinde Doğu Anadolu'ya kadar sınırlarını genişlettiler.

Başkenti Agade olan bu uygarlık, çok tanrılı bir inanışa sahipti. Kerpiç ve tuğladan yaptıkları Agade denen tapınaklar en önemli mimari eserleridir.Zafer anıtını diktiler.

Akadlar tarihte bilinen ilk büyük imparatorluğu. ilk düzenli ve sürekli orduları kurmuşlar,bunun sonucu olarak da Sümer uygarlığını geniş ölçüde Ön Asya'ya yaydılar.

c. Elam :​

Elam, Güneydoğu Mezopotamya'ya verilen isimdir. M.Ö. IV. binlerden itibaren bu bölgede varlığını gösteren Elamlılar Mezopotamya medeniyetleri içinde en sönük medeniyete sahiptirler.

Sümerler ve Akatlarla birçok defa savaşlar yapmışlar ve zaman zaman bu devletlerin boyunduruğunu kabul etmişlerdir.

Başkenti Sus olan Elamlılar, bilim ve teknikte ileri olmamalarına rağrnen güzel sanatlar ve süsleme alanında büyük gelişme göstermişlerdir.

Tarımla ilgilenmişler ve çok tanrılı dinlere inanmışlardır.



d. Babil Krallıkları:​

Orta Mezopotamya'da kurulan Babiller I. ve II. Babil krallıkları olarak isimlendirilirler. M.Ö. 3000 lerde varlık göstermeye başladılar.

l. Babil krallarının en önemlisi olan Hammurabi, ilk anayasa olarak kabul edilen "Hammurabi Kanunları’nı" oluşturdu.Bu kanunlar, daha önce başka devletlerde uygulanan kanunların birleştirilmesiyle meydana getirilmişlerdir. Urgakina Kanunlarına göre daha sert cezalar vardır. Bazı suçlara kısas cezaları verilmiştir. I. Babil krallığı Hititlerin saldırısıyla yıkılmıştır (M.Ö. 1800).

II. Babil krallarının en önemlisi Nebukadnazar zamanında Babil Kulesi ve Asma bahçeleri yapıldı. İbranilerin kurduğu Yahudi Devleti yıkıldı. Zamanla zayıflayan II. Babilleri'de Persler ortadan kaldırdı.



e. Asur Krallığı:​

Yukarı Mezopotamya'da bugünkü Güney Doğu Anadolu'da kurulmuştur. Toroslar ve Kapadokya'ya kadar yayılmışlardır. Batıda da İbranileri yurtlarından çıkarmışlar, Mısır'a kadar ulaşmışlardır. Değişik yerlerde birçok koloniler kurarak ticareti geliştirdiler.

M.Ö 2000 yıllarında Asurlular, Anadolu'da ticaret kolonileri kurarak hem ticareti geliştirmişler, hem de Anadolu'da yazılı devirleri başlatmışlardır. Kayseri yöresinde Kültepe'de Asurca birçok tablet bulunmuştur.

Mezopotamya'daki en geniş devleti kuran Asurlular kaya oymacılığında da ilerlemişlerdir. Nemrut dağındaki heykeller Asurlulara aittir. Hazırladıkları kanunları Hammurabi kanunlarından daha şiddetli cezalar içerirdi. Çok tanrılı dinlere inanmışlardır.

M.Ö. 7. yüzyılda Medler ve Babiller tarafından ortadan kaldırıldılar.
 

Bu konuyu görüntüleyen kullanıcılar

Geri
Üst Alt