Konu Özeti Konu Anlatımı İslam Dünyası Liderliği

5.3. İSLAM DÜNYASI LİDERLİĞİ

-Türkler; XIV-XVI. yüzyıllarda Anadolu ve İran coğrafyasında Akkoyunlular, Karakoyunlular ve Safeviler gibi devletler kurmuştur.

-Bu devletlerarasında Anadolu ve İran'da hâkimiyet kurmak için mücadeleler yaşanmıştır.

-Akkoyunlu hükümdarı Uzun Hasan, 1469'da Karakoyunlu Devleti'ne son vermiştir.

-Fatih Sultan Mehmet, 1473 Otlukbeli Savaşı ile Akkoyunlulara büyük bir darbe vurmuştur.

-1514'te Safevi hükümdarı Şah İsmail ise iktidar kavgalarından faydalanarak Akkoyunlu Devleti'ne son vermiştir.

-Anadolu ve İran coğrafyasına hâkimiyet mücadelesinde Osmanlı Devleti ile Safeviler karşı karşıya gelmiştir.

-XVI. yüzyılın başında Anadolu’daki bazı Türkmen aşiretleri Şah İsmail’in Anadolu’daki politikalarına destek verdi. -II. Bayezid, Anadolu’daki Türkmenlerin Şah İsmail’le olan irtibatını kesmeye çalıştı.

-II. Bayezid’in sağlık durumunun bozulmasının yanında, vezirlerin yönetimde etkinliklerini artırmaları ve şehzadelerin birbirleriyle olan mücadeleleri siyasi ve sosyal yapının bozulmasına neden oldu.

-Antalya bölgesinden yayılan mehdilik hatta peygamberlik iddiasında bulunan Şahkulu isyanı meydana geldi

-Sivas yakınlarında yapılan savaşta Osmanlı kuvvetleri Şahkulu'yu ortadan kaldırmıştır.



I. Selim Dönemi ve Safevilerle İlişkiler

-Şehzade Selim, bir taraftan babasıyla diğer taraftan kardeşleriyle taht için mücadele etmekten çekinmemiştir.

-1512 ‘de I. Selim babası II. Bayezid’in yerine padişah olmuştur.

-Tahtta hak iddia edebilecek kardeşleri Ahmet ve Korkut’u bertaraf edip, iktidarını sağlamlaştırdı.

-Osmanlı Devleti için büyük bir tehdit olan Safevi tehlikesini ortadan kaldırmak için çalışmalara başladı.

-Şah İsmail’in bölgedeki politikalarının verdiği zararı önleyerek bölgede otoriteyi güçlendirmek amacıyla I.Selim Edirne’den İran Seferi için 1514’te yola çıktı.

-Çaldıran Ovası’nda iki taraf karşı karşıya geldi. Çaldıran Savaşı (1514) yapıldı.

-Şah İsmail’e üstünlük sağlayarak Tebriz'e giren Yavuz, burada adına hutbe okuttu.

-Doğu Anadolu tamamen Osmanlı topraklarına katıldı.

-Osmanlılar Tebriz-Halep ve Tebriz-Bursa İpek Yolu’nun kontrolünü ele geçirdi.

-Bu başarı sonrasında kendisine destek olmayan Dulkadir Beyi Alaüddevle, Osmanlı Devletine karşı, Şah İsmail ile iş birliği içinde olması ve Memlüklerle işbirliği yapması nedeni ile Turnadağ Savaşı (1515) sonunda Güney Doğu Anadolu’da Dulkadiroğlu Beyliği ortadan kaldırıldı.

-Maraş ve dolayları ele geçirildi.

-Anadolu Türk birliği Ramazanoğluları dışında sağlandı.



Mısır Seferi

-Fatih Sultan Mehmet Dönemi’nde Memlûklularla bozulan ilişkiler, II. Bayezid Dönemi’nde çatışmaya dönüşmüştür. -Yavuz Sultan Selim Dönemi’nde Osmanlıların doğuya doğru genişlemesi Mısır’ın anahtarı durumunda olan ve Memlûklular için önem taşıyan Suriye’yi tehdit etmeye başladı.

-Suriye; İlişkilerin gerilmesinin bir diğer nedeni de Osmanlılarla Memlûklular arasında tampon bir devlet olan Dulkadiroğullarının izlediği politika idi.

-Bu devlet te ortadan kaldırılınca I. Selim Memlüklerin Osmanlı Devleti’ne düşmanlıklarını sona erdirmek için harekete geçti.



Mercidabık Savaşı (1516)

-Mısır bölgesini almak, ekonomik bakımdan ülkesini geliştirmek ve önemli ticaret yollarını almak amacıyla Mercidabık Savaşı (1516) yapıldı.

-Savaşı Osmanlı Devleti kazandı.

-Suriye, Lübnan ve Filistin’de hâkimiyet sağlanmış oldu.

-Kanun Gavri öldü. Abbasi Halifesi Mütevekkil, Osmanlılara esir düştü.



Ridaniye Savaşı (1517)

-Mercidabık savaşının kazanılması üzerine Memlük Devleti ile olan ilişkiler daha da gerginleşti.

-Mısır'ın kargaşa içinde olması, Halk ve bazı devlet adamlarının Yavuz'u çağırmaları, Mısır'ın önemi ve daha önceki sebeplerinin devamı, Türk- İslâm birliğini gerçekleştirme düşüncesi, Portekizli korsanların Müslümanlara zarar vermesi ve Tomanbay'ın davranışları sonunda 22 Ocak 1517’de Ridaniye mevkinde Ridaniye Savaşı (1517) yapıldı. -Osmanlıların zaferiyle sonuçlandı.

-Ridaniye Savaşı sonucunda Memlûk Devleti yıkıldı.

-Suriye, Filistin, Irak, Hicaz ile Mısır Osmanlı topraklarına katıldı.

-Ridaniye’den sonra Osmanlı Devleti için güneyde herhangi bir siyasi tehlike kalmadı.

-Venedikliler, Kıbrıs Adası için Memlûklulara ödediği vergiyi Osmanlı Devleti’ne vermeyi kabul etti.

-Osmanlılar, Hint ve Akdeniz arasındaki ticaret yoluna da hâkim oldu.

-Mısır seferi sonunda Baharat yolu kontrolü sağlandı.

-Halifelik Osmanlı devletine geçti. Kutsal emanetler İstanbul’a getirildi.