Ahmet Vesim Paşa

Ahmet Vesim Paşa


(1824-1910) Son Osmanlı kaptan-ı deryası, Bahriye nâzırı ve hattat.

Tersâne-i Âmire kereste mahzeni emini Mehmed Reşid Efendi'nin oğludur. İstanbul'da Yeniçeşme'de doğdu; sıbyan mektebinde okuduktan sonra özel hocalardan Farsça öğrendi. 1836 yılında girdiği Mekteb-i Bahriyye'yi başarı ile bitirdikten sonra 1841'de Kaptanıderyâ Çengeloğlu Tâhir Paşa'nın yanında, Girit ve Sisam adalarındaki karışıklıkları bastırmak için sefere çıkan donanmaya katıldı. Damad Halil Paşa'nın ikinci kaptan-ı deryalığı sırasında (1843-1845) mülâzım oldu, 1848'de yüzbaşılığa yükseldi. Bundan sonra çeşitli gemilerde zabitlik, süvarilik ve kumandanlık yaptı. 1850'de İngiltere'ye gönderildi: on altı ay kadar orada bilgi ve görgüsünü arttırdı; dönüşünde donanmada topçu öğretmeni oldu. Kırım Harbi sırasında (1853-1856) ordu ve donanmanın her türlü ihtiyacını temin ettiği gibi Sivastopol önlerinde gösterdiği başarı sebebiyle de Kırım imtiyaz nişanı ile mükafatlandırıldı. Ayrıca bu hizmetleri dolayısıyla kendisine müttefik İngiliz ve Fransa donanma kumandanlıkları tarafından taktirname verildi (1856). Ertesi yıl binbaşı oldu ve veliahtAbdulaziz’e tahsis edilen Peyk-i Şevket vapurunun süvariliğine tayin edildi. 1859’da miralaylığa yükseltilerek sahil muayene memuriyetiyle görevlendirildi. Bu sırada altı ay kadar Rus amarali Pedekof ile Karadeniz limanlarını dolaşıp haritalarının yapılmasında onunla birlikte çalıştı. Abdulaziz’in tahta çıkması üzerine onun yeveri oldu (1861). Bir süre sonra Mekke Emiri Şerif Abdullah Paşa’ya nişan ve hediye götürmek üzere Hicaz’a gönderildi. Bu ziyareti esnasında Hacı Vesim Paşa diye de anılmıştır. Sultan Abdulaziz’in Mısır seyahati sırasında da onun yaverliğini yaptı (1863). 1865 yılı başlarında önce Meclis-i Bahri azalığına, ardından da reisliğine getirilerek vezir rütbesiyle kaptan-ı deryalığa tayin edildi. Dört buçuk ay kadar süren bu görevinden Sadrazam Fuat Paşa’nın donanma masraflarını kısma teklifine karşı çıktığı için azledildi. Bundan sonra Meclis-i Vala-yı Ahkam-ıAdliyye azalığı (1867). Bahriye Meclisi ikinci reisliği gibi görevlerde bulundu. Yine bu sırada ikinci defa kaptanpaşalığa getirildi. Donanma başkumandanı olarak katıldığı ve dokuz ay süren Girit ablukası esnasında asilere ait bir vapurun ele geçirilmesi temin ettiği için takdirname aldı. Tekrar tayin edildiği Meclis-i Vaka’nın Şura-yı Devlete çevrilmesi üzerine (1 Nisan1868) görevinden alınarak dokuz yıl kadar boşta kaldı. 1877-1878 Osmanlı-Rus harbi sırasında Tuna İdare-i Nehriyye kumandanlığına getirildi. Bir müddet sonra Karadeniz Boğazı muhafızlığına, ilaveten liman muhafızlığına tayin edildi. Bahriye Nezareti’nin kurulmasından sonra 20 Nisan 1878’de Sultan Abdulhamid tarafından Bahriye nazırlığına getirildi. Padişahın donanmanın silahsızlandırılması teklifini kabul ettiği için görevden alınarak evinde ikamete mecbur edildi. (1879)

Aynı zamanda hattat olan Ahmed Vesim Paşa’nın on beş yıl kadar süren bu müddet zarfında sekiz mushaf yazdığı bilinmektedir. Mevlevi tarikatına mensub olan Ahmed Vesim Paşa, 8 Ramazan 1328’de (13 Eylül 1910)

Üsküdar’daki yalısında vefat etti ve Üsküdar Mevlevihanesi Türbesine defnedildi.

Ahmed Vesim Paşa askeri askeri ve idari çeşitli çalışmaları, tok gözlülüğü ve açık sözlülüğü ile bilhassa Abdulaziz’in teveccüh ve itimadını kazanmıştır. En önemli hizmeti, donanmanın güçlendirilmesinde ilk zırhlı gemilerin sipariş edilmesini ve temin etmesi ve Osmanlı donanmasının onun zamanında dünyanın üçüncü büyük deniz kuvveti haline gelmesidir.

Hattatlığının yanı sıra resim ve musiki ile de meşkul olan Ahmed Vesim Paşa devrimdeki sanatkarlarla dosluklar kurmuştur. Süheyl Ünver, yazdığı muhafların teshibini de Vesim Paşa’nın yaptığını, bugün Deniz Müzesi’nde bulunan Kur’an-ı Kerim’in rokoko tarzındaki süslemelerin ve Kabe minyatürlerinin ise yakın dostu ve Sultan Abdulmecid’in başmüzehhibi Salih Efendi tarafından yapıldığını bildirmektedir. Yazdığı mushaflardan bir diğerini Eyüp Sultan Türbesine hediye etmiş, bu mushaf daha sonraları Vasıflar Genel Müdürlüğüne intikal etmiştir.

Ahmed Vesim Paşa’nın kızının damadı Sabahattin Volkan’dan alınan belge ve bilgilerden, yağlı sulu boya resimleri yanında çakı ile oyarak baston, sigara ağızlığı gibi şeyler yaptığı öğrenilmiştir. Eserlerinden bazı örnekler Sabahattin Volkan’ın koleksiyonunda bulunmaktadır. [584]



Bibliyografya


1) Me’murin, Ketebe ve Müstahdeminin Tescil olunan Tercüme-i Hallerinin Tahririne Mahsüs Varakadır. [585]

2) Cevdet, Tezakir, IV, 188;

3) Mahmud Celalettin Paşa, Mir’at-ı Hakikat [586], İstanbul 1983, III, 164, 168;

4) Ali İhsan Gencer, Bahriyede Yapılan Islahat Hareketleri ve Bahriye Nezaretinin Kuruluşu, İstanbul 1985, s, 323;

5) Danışment Kronoloji, IV. Gövsa, Türk Meşhurları, s, 397, 398;

6) TA, I, 273: İst. A, I, 487, 488. [587]